Больш грошай на заробкі няма

Падзенне даходаў беларусаў пацвярджае нават афіцыйная статыстыка.

Паводле звестак Нацыянальнага статыстычнага камітэта, рэальныя наяўныя грашовыя даходы насельніцтва за студзень-жнівень 2016 года знізіліся на 7,1% у параўнанні з аналагічным леташнім паказчыкам. Гэта самае глыбокае падзенне за апошнія 20 месяцаў.

У інтэрв'ю «ЕўраБеларусі» экспэрт у пытаннях рэформы дзяржаўнай службы і кіраўнік праекта «Кошт Урада» ў рамках праекта BIPART Уладзімір Кавалкін кажа, што «найбліжэйшыя год-паўтара, хутчэй, будзе стабілізацыя падзення, ваганні даходаў складуць блізу нуля».

- Магчыма, даходы яшчэ трохі ўпадуць, магчыма, трохі і вырастуць, але гэта не будзе чымсьці кардынальным. Хутчэй, гэта будзе падобна на змены беларускага ВУП - у межах некалькіх адсоткаў.

- Гэта значыць вяртанне да ранейшай якасці жыцця, заробкаў хаця б 500 даляраў беларусам найбліжэйшы час чакаць не варта?

- На маю думку, вось гэты так званы высокі ўзровень даходаў 500 даляраў або, як калісьці абяцалі ўлады, 1000 даляраў - гэта даходы, не заробленыя нашай эканомікай. Гэты ўзровень даходаў быў выкліканы ў першую чаргу эмісійным крэдытаваннем, прамым або дырэктыўным крэдытаваннем эканомікі. Успомнім, для чаго браліся замежныя крэдыты? Яны ўкідаліся у так званую мадэрнізацыю галін народнай гаспадаркі. Але нічым добрым гэта скончыцца не магло, бо канкурэнтаздольнасць прадукцыі прадпрыемстваў не павышалася, новае абсталяванне закуплялася часцяком неэфектыўна - проста прастойвала на складах нейкі час. Яскравы прыклад - мадэрнізацыя дрэваапрацоўчай галіны, пра якую ўжо маўчаць гады паўтара-два. Падобна на тое, і прэзідэнт, і ўрад упадабалі забыцца на гэты яркі правал і наважылі больш не вяртацца да гэтай тэмы.

- Акрамя дрэваапрацоўкі, былі дзесяткі розных праграм разнастайнай мадэрнізацыі, адраджэння і таму падобнага. Усё дарма?

- У Беларусі вельмі лёгка адсачыць, што было хоць трохі паспяховым у дзеяннях кіраўніцтва краіны. Калі ўрад на этапе старту шмат казаў пра будучыя вынікі, а на канчатковым этапе ўзнікае маўчанне - значыць, праграма правалілася. Размовы працягваюцца - значыць, хаця б часткова нешта ўдалося зрабіць, то ёсць чыноўнікі спрабуюць «прадаць» на чале дзяржавы, грамадству свае поспехі. Вось, адзін з нямногіх прыкладаў беларускага поспеху: Валерый Цапкала з гонарам працягвае распавядаць пра сваё дзецішча - Парк высокіх тэхналогій, аб прыцягненні ім інвестыцый, выплаце падаткаў і гэтак далей.

Праўда, ПВТ, хутчэй, гэта зона афшорнага праграмавання, але, тым не менш, ёсць паказчыкі, якія можна дэманстраваць дзяржаве як адносны поспех. А праграмы мадэрнізацыі - дзе ўсе размовы пра гэта? Іх няма, бо з'явяцца пытанні, куды былі накіраваны грошы і чаму іх больш няма без усялякага эфекту для мадэрнізуемая галіны. Выдатны і просты спосаб вызначэння паспяховасці або правальнасці любой дзяржаўнай ініцыятывы.

- Так на што застаецца спадзявацца беларусам? Або прыняць вось гэта падзенне даходаў як непазбежнасць, якая прыйшла надоўга?

- Рост даходаў, перш за ўсё, быў звязаны з ўкідваннем незабяспечаных грошай у эканоміку. Калі гэтая магчымасць знікла, калі да ўсяго дадаўся эканамічны крызіс у Расеі, галоўнага пакупніка нашых тавараў, беларускія заробкі прыйшлі ў тую норму, у якой і павінны былі знаходзіцца. Калі паглядзець на дынаміку беларускай эканомікі, то яна становіцца больш-менш канкурэнтаздольнай і эфектыўнай на сусветных рынках, калі сярэдні заробак у Беларусі вагаецца ў межах 320-350 даляраў. Цяпер ён крыху вышэйшы, таму можна казаць аб тым, што далейшае падзенне рэальных даходаў у прынцыпе магчымае, але яно будзе неістотным. Мы ўжо блізкія да сітуацыі раўнавагі.

Калі ўрад працягне прытрымлівацца палітыкі макраэканамічнай раўнавагі, то ў перспектыве магчымы эканамічны рост. Але для гэтага неабходны цэлы шэраг рэформаў. Гэта значыць, у кароткатэрміновым і сярэднетэрміновым перыядзе - год-два-тры - спадзявацца на тое, што заробкі вырастуць, не варта. У доўгатэрміновым перыядзе усё залежыць ад таго, на якія крокі, на якія рэформы пойдзе ўрад сёння. Сёння Саўмін яшчэ не праводзіць рэформы, ён спрабуе іх правесці, імкнучыся і прэзідэнту дагадзіць, не зладзіўшы шокавую тэрапію, і прасунуць змены ў эканоміцы. Ці атрымаецца ва ўрада ўсё гэта зрабіць - яшчэ вялікае пытанне.