Чаму Лукашэнка загаварыў пра фермераў

Нічога добрага для сельскай гаспадаркі гэтая заява не абяцае.

«Новы этап у сельскай гаспадарцы Беларусі? Лукашэнка другі раз за тыдзень пахваліў фермераў» – інтрыгуе загалоўкамі агенцтва БЕЛТА. У апошні час яно ўзяло на сябе функцыю тлумачальніка прамоваў кіраўніка, суправаджаючы публікацыі характэрнымі падводкамі: «Што меў на ўвазе прэзідэнт і пры чым тут…»

Возьмем і мы на сябе смеласць расшыфраваць чарговую ідэю ўладаў, агучаную падчас суботніку. Яго Лукашэнка правёў у сябе на малой радзіме за закладкай саду, піша «Салiдарнасць».

Як удакладняе праўладная прэса, першы раз фермеры атрымалі пахвалу на нядаўняй нарадзе ў пытаннях АПК. Другі раз кампліменты гучалі ў Копысі на суботніку, куды «цалкам выпадкова» запрасілі «аднаго з паспяховых маладых фермераў», які займаецца садоўніцтвам.

У абодвух выпадках кіраўнік выступіў з прапановай «пашыраць гэтую форму гаспадарання на зямлі, у тым ліку перадаваць ім дадатковыя сельгасугоддзі».

На першы погляд гэтая заява і праўда гучыць як заяўка на «новы этап у сельскай гаспадарцы Беларусі». Але варта толькі ўслухацца ў тое, што пра гэта кажа яе аўтар, як становіцца зразумела: цешыць сябе не варта, нічога добрага «новы этап» не абяцае ні фермерам, ні ўсім нам.

На нарадзе з аграрыямі кіраўнік растлумачыў, чаму да гэтага часу не стаяла пытанне пра пашырэнне фермерства ў краіне. Паводле ягоных словаў, «раней гэта было не вельмі актуальна для Беларусі», таму што «перш за ўсё неабходна было выратаваць сельскую гаспадарку, а не парэзаць зямлю і раздаць па кавалках».

Пра тое, як улады цягам трох дзесяцігоддзяў «ратуюць» сельскую гаспадарку, напісана нямала. Пра кошт выратавальнай аперацыі не саромеецца гаварыць і сам Лукашэнка, у лексікон якога трывала ўвайшлі словы і словазлучэнні «бязладнасць», «папушчальніцтва», «нізкая дысцыпліна», «карупцыя».

Але калі хтосьці падумаў, што прыйшоў час фермерам ратаваць сітуацыю ў галіне, зноў паўторым: не спакушайцеся.

– Калі да вас прыватнік заможны звярнуўся і хоча ў Віцебскай вобласці або Магілёўскай узяць калгасы нейкія або калгас цалкам, – аддайце. (…) Сёння прыватнік сябе зарэкамендаваў. І калі ёсць талковыя прыватнікі, якія гатовыя працаваць, – паспрабуйце.

У чым тут можа быць падвох? Наўрад ці нават самаму ўдаламу прыватніку, калі толькі ён не ўваходзіць у найбліжэйшае кола Лукашэнкі, аддадуць гаспадарку ў Александрыі. Размова пра стратныя прадпрыемствы, якія аддаць не шкада.

Пры словах аб заможных прыватніках у любога з ахвотных згуляць у падобную гульню з дзяржавай павінна ўспыхнуць у мозгу фраза з савецкай камедыі «Вяселле ў Малінаўцы»: «Значыць, будуць рабаваць». Бо сумных прыкладаў такой кааперацыі за тры дзясяткі гадоў было даволі.

Але акрамя банальнага жадання пажывіцца за кошт прыватніка ёсць і сёе-тое яшчэ. Па-першае, ідэалагічны складнік. Лукашэнка не ўпершыню сустракаецца на публіцы з фермерамі. І тут прасочваецца адна заканамернасць. Як мінімум двойчы гэта былі былыя айцішнікі, якія кардынальна змянілі род заняткаў.

І кожны раз прапаганда падае гэта як натуральны і наканаваны шлях, пацвярджэнне перавагі традыцыі над чужароднымі навінкамі. Маўляў, лепш за працу на зямлі яшчэ ніхто не прыдумаў.

І другі момант. У Копысі Лукашэнка раптам успомніў пра польскія яблыкі. Тут і стала зразумела, для чаго побач з ім «удалы прыватнік» з Маладзечна.

– Шчыра прызнаюся, я ніколі не займаўся раней садоўніцтвам. Гэта ўжо будучы прэзідэнтам я пачаў трошкі ў гэта ўнікаць. Бо завозім яблыкі праз імпарт, асабліва польскія. А ў яго (фермера) яблыкі лепшыя за любыя польскія. Але галоўнае, што яны чысцейшыя. Таму што ён ведае, што калі ён гадасць на рынак паставіць, – мы з яго спытаем. А спытай ідзі з палякаў…

Перакладаючы на даступную мову: рэч не ў якасці польскіх яблыкаў, інакш яны не прайшлі б санітарны кантроль і даўно зніклі з крамных паліцаў, якія займаюць гадамі. Рэч вось у гэтым «мы з яго спытаем» і ў «спытай ідзі з палякаў».

Даўшы фермеру не самы лепшы калгас (а менавіта пра гэта піша БЕЛТА – пра магчымую перадачу стратных гаспадарак), улада атрымлівае больш паспяховага і эфектыўнага гаспадара, з якога яна можа «спытаць». І абавязкова спытае.

Акрамя таго, адну з падказак-расшыфровак дае і сам «выратавальнік»:

– Калі гаспадарка не можа працаваць так, як працуе фермер або прыватнік, значыць, трэба забраць зямлю і перадаць ім, але дапамагчы рэалізаваць прадукцыю.

І зноў расшыфруем. Не выключана, што «новы этап у сельскай гаспадарцы Беларусі» будзе выглядаць так: улады зробяць заможнаму прыватніку з ліку фермераў прапанову, ад якой яны, з прычыны традыцыі, якая склалася ў краіне, не змогуць адмовіцца.

І прапанова гэтая будзе ў тым, каб узяць на сябе частку стратных гаспадарак або іх земляў у абмен на права дзяржавы распараджацца на сваё меркаванне («дапамагаць рэалізаваць прадукцыю») вынікамі іх працы на гэтых землях.

Дазволім сабе невялікі прагноз: нічым добрым гэта ні для фермераў, ні для ўладаў не скончыцца – праверана часам і мноствам ранейшых эксперыментаў. Застаецца толькі парадавацца за польскія яблыкі, якім, мяркуючы з усяго, за месца на беларускіх прылаўках можна не хвалявацца.