Уладзімір Фясенка: Трамп можа стаць на дыбкі

Палітолаг расказаў, ці варта баяцца перамогі экс-прэзідэнта ЗША.

Былы прэзідэнт ЗША Дональд Трамп перамог на рэспубліканскіх праймерыз у адным з ключавых штатаў - Нью-Гэмпшыры, набраўшы амаль 55% галасоў.

Трамп атрымлівае не менш за 11 галасоў рэспубліканскіх дэлегатаў, а яго адзіная апанентка Нікі Хэйлі - не менш за восем.

Ці прадвызначаны зыход праймерыз Рэспубліканскай партыі ў ЗША? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з вядомым украінскім палітолагам, кіраўніком Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў "Пента" Уладзімірам Фясенкам:

- Не з'яўляецца вялікай сенсацыяй, што Трамп - відавочны фаварыт, мяркуючы з розных амерыканскіх сацыялагічных апытанняў і летась, і ў пачатку гэтага года. У яго вельмі цвёрдае электаральнае ядро ў Рэспубліканскай партыі. Раўнацэннага канкурэнта ў яго не было.

Яшчэ перад першаснымі выбарамі ў Аёве многія спадзяваліся на тое, што калі два іншыя кандыдаты, Рон Дэсантыс і Нікі Хэйлі, разам набяруць больш за палову галасоў, тады яшчэ інтрыга захаваецца.

Што тычыцца Нью-Гэмпшыра, то Хэйлі засталася адна, без канкурэнтаў. Я б сказаў, што яна такая сярэдняя альтэрнатыва Трампу - не папулісцкі, класічны варыянт прадстаўніка Рэспубліканскай партыі.

Важна казаць аб тым, што тое, што адбываецца цяпер - гэта велізарная рызыка расколу амерыканскага грамадства. Нью-Гэмпшыр быў важны тым, што ў гэтым штаце было дастаткова шмат прыхільнікаў умеранай пазіцыі. Штат не з'яўляецца само па сабе ключавым, але было важным з пункту гледжання дэманстрацыі альтэрнатывы Трампу. Калі б Нікі Хейлі здолела б атрымаць больш за палову галасоў, то, паўтаруся, інтрыга б захоўвалася.

Цяпер жа шанцы таго, што Трамп будзе безальтэрнатыўным кандыдатам ад рэспубліканцаў, істотна павышаюцца. Яго каманда прыкладае вялікія намаганні, каб ён ужо цяпер, у пачатку праймерыз, застаўся адзіным кандыдатам. Яны хочуць прыбраць усіх канкурэнтаў.

Больш за тое, ведаю гэта і ад украінскіх дыпламатаў у ЗША, і ад амерыканскіх экспертаў, Трамп імкнецца стаць дыктатарам у Рэспубліканскай партыі - безальтэрнатыўным лідарам. Менавіта таму ён ліквідуе канкурэнтаў, цісне на іх і іх фундатараў.

Мне здаецца, што Нікі Хэйлі змагаецца зараз не столькі з Трампам, колькі за сваю палітычную будучыню, перспектыву пасля Трампа.

Цяпер ніхто не ведае, чым наогул скончыцца цяперашняя гісторыя, бо Трамп справакаваў наймацнейшыя ўнутраныя супярэчнасці ў ЗША пасля Грамадзянскай вайны ў 19-ым стагоддзі. Так, былі супярэчнасці, барацьба рэспубліканцаў і дэмакратаў, але заўсёды дамінавала ўмеранае крыло.

Менавіта фігура Трампа расколвае амерыканскае грамадства на яго прыхільнікаў і апанентаў. Галоўная праблема нават не ў магчымай перамозе Трампа на выбарах, а менавіта ў гэтым факце расколу. Раскол можа негатыўна выявіцца і падчас выбараў, і пасля іх, як было пасля выбараў 2021-га года ў ЗША, калі прыхільнікі Трампа нават спрабавалі штурмаваць Кангрэс.

- Заходнія СМІ, апісваючы сцэнар магчымага нападу РФ на краіны NATO, сыходзяцца ў тым, што небяспекай для Еўропы можа стаць абранне Трампа. Ці будзе Трамп абараняць Еўропу ад магчымага нападу з боку РФ, калі стане прэзідэнтам?

- Выказваюцца розныя меркаванні на гэты конт. Тэза, што Трамп не будзе абараняць Еўропу ў выпадку нападу РФ, папулярная ў ЕЗ. Многія еўрапейскія палітыкі і каментатары так думаюць, але не ўсе. Процілеглае меркаванне выказаў нядаўна, напрыклад, былы прэм'ер-міністр Вялікай Брытаніі Борыс Джонсан. Ён мяркуе, што будзе наадварот.

Умераныя рэспубліканцы таксама мяркуюць, што не трэба занадта дэманізаваць Трампа. Усё ж ён павінен будзе дзейнічаць у нацыянальных інтарэсах ЗША. Еўрапейскія ж каментатары спасылаюцца на словы самога Трампа, які, калі яшчэ быў прэзідэнтам ЗША, у палеміцы з еўрапейскімі лідарамі, сказаў, маўляў, калі вы не хочаце плаціць у бюджэт NATO на ўзроўні 2% ад ВУП, то тады мы не будзем вас абараняць у выпадку нападу РФ. Але цяпер іншая сітуацыя.

Прывяду гістарычныя аналогіі. Падчас дзвюх сусветных войнаў у ЗША дамінавалі ізаляцыянісцкія настроі. Большасць амерыканцаў не хацелі ваяваць у Еўропе. ЗША не ўступалі ў Другую сусветную вайну да моманту нападу японцаў на Пэрл-Харбар. Пасля гэтага яны ўключыліся ў ваенныя дзеянні ў Еўропе.

Дапусцім, чыста тэарэтычна, што раптам РФ нападзе на Еўропу, а Трамп будзе прэзідэнтам ЗША. У пачатку Трамп можа сказаць, маўляў, "няхай яны разбіраюцца" ці "давайце я дапамагу ўстанавіць мір". Але калі падзеі будуць развівацца драматычна, крытычна, а тым больш за Расею будзе Кітай, то ЗША будуць вымушаныя як мінімум дапамагаць Еўропе.

Дарэчы, думаю, што нават у Рэспубліканскай партыі будзе шмат крытыкаў выхаду ЗША з NATO, бо гэта азначацьме не веліч Амерыкі, а слабасць. Адмова ад лідарства ў сучасным свеце. Гэта будзе супярэчыць самой ідэалогіі трампізма, сутнасць якой у знакамітым лозунгу «Вернем Амерыцы былую веліч».

Праблема Трампа не ў тым, што ён не будзе дапамагаць Украіне ці Еўропе ў выпадку расейскага нападу. Праблема ў яго несістэмнасці, палітычнай эклектычнасці, калі ён відавочна сімпатызуе моцным дыктатарам - Пуціну, Сі Цзіньпіну.

Ёсць у Трампа такія вывіхі, дэфармацыі, але маецца і досвед першага прэзідэнцтва. Ён жа сімпатызаваў Пуціну, хацеў з ім дамовіцца, некалькі разоў з ім сустракаўся і вёў шматгадзінныя размовы. Чым усё ў выніку скончылася? Не паляпшэннем, а пагаршэннем амерыкана-расейскіх стасункаў. Пуцін у аніводным пытанні не хацеў ісці на саступкі ЗША.

Нядаўна ў Давосе мы сустракаліся з амерыканскімі дыпламатамі Куртам Волкерам і Джонам Хербстам, яны, можна сказаць, нас супакойвалі, нагадвалі гісторыю прэзідэнцтва Трампа. У тым ліку і тое, што тады ў Трампа ў замежнапалітычным і сілавым блоку былі прадстаўнікі традыцыйнага рэспубліканскага крыла. Іх пазіцыя палягала ў тым, што ворагаў Амерыкі трэба стрымліваць сілавым шляхам.

Калі другое прэзідэнцтва Трампа адбудзецца, і ў яго сілавым і замежнапалітычным блоку будуць такія ж людзі, то тады ён будзе праводзіць дастаткова традыцыйную сілавую палітыку ЗША. Многае будзе залежаць менавіта ад таго, хто будзе на ключавых пасадах: дзяржсакратара, міністра абароны, дарадцы ў нацыянальнай бяспецы і гэтак далей.

Пакуль я не схільны да апакаліптычных чаканняў, што ўсё, Трамп здасць і Украіну, і Еўропу. Але кіданне, непаслядоўнасць, спробы дамовіцца з Пуціным, магчымыя.

Трамп можа паспрабаваць спыніць вайну ва Украіне, але калі ён сутыкнецца з жорсткай пазіцыяй РФ, а тым больш калі будзе супольная пазіцыя Расеі і Кітая, то Трампа можа кінуць у іншы бок.

Калі ён убачыць, што Пуцін хоча саступак ад ЗША, то Трамп можа стаць на дыбкі. Таму паглядзім, пакуль рана рабіць высновы.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com