Каб пабудавацца ў крэдыт, трэба зарабляць 23 мільёны

Пры такіх умовах пабудаваць кватэру ў Менску амаль немагчыма.

«Комсомольская правда в Беларуси» вывучыла прапановы банкаў і высветліла, якая павінна быць зарплата ў чалавека, каб пабудаваць або купіць уласнае жыллё.

Крэдыты банк выдае толькі багатым?

Людзей, якія цяпер могуць узяць льготны крэдыт на будаўніцтва жылля, не шмат. Уявім, што камерцыйны крэдыт на кватэру спатрэбіўся маладому менчуку. У што гэта яму стане?

Зараз, каб разлічыць свае магчымасці, на сайце Беларусбанка ёсць крэдытны калькулятар. Карыстацца ім элементарна. Уводзяцца наступныя параметры: від крэдыту (выбіраем - на будаўніцтва жылля), умовы адсоткавай стаўкі (пункт «не мае патрэбы ў паляпшэнні жыллёвых умоў»). Крэдыт такім менчукам даюць на 15 гадоў пад 28,5 адсотка (стаўка рэфінансавання + 5%). Таксама паказваем, што ва ўмоўнага менчука няма ні крэдытных дамоваў, ні паручыцельстваў. Выбіраем пункт «разлік даходу для атрымання крэдыту». Па законе пракрэдытаваць банк можа максімум 75% ад кошту жылля. Прыкідваем: аднапакаёвая кватэра дзесьці на 40 квадратных метраў устане прыкладна ў 60 тысяч даляраў - гэта калі па божаму цэнніку ў 1,5 тысячы умоўных адзінак. Значыць, банк можа пазычыць толькі 45 тысяч даляраў, а астатнія 15 тысяч у нашага менчука альбо павінны быць у загашніку, альбо ён іх можа недзе проста ўзяць - напрыклад, у сяброў, сваякоў, бацькоў. Далей ёсць яшчэ некалькі граф, якія можна запаўняць, а можна пакінуць пустымі (гэта вашы штомесячныя плацяжы па камуналцы, страхоўцы і г.д.). Уводзім патрэбную суму крэдыту ў беларускіх рублях, ціснем на кнопку «разлічыць». І... падаем з крэсла. Такім чынам, мінімальны штомесячны даход менчука па ўмовах банка павінен быць не менш 23 мільёнаў 685 тысяч беларускіх рублёў (прыкладна 2700 даляраў. - Рэд.).

А што, калі крыху не хапае?

- Мы тут з мужам задумаліся, што трэба было б большую кватэру купіць, - распавядае сяброўка Таццяна, якая год пяць таму выйшла замуж і ўжо нарадзіла дзіця. - У нас аднапакаёвая, а ў планах - яшчэ пару дзетак нарадзіць. І куды нам туліцца на 40 квадратных метрах? Прыцаніліся. Не хапае 20 тысяч даляраў. Але ў крэдыты зараз залазіць, напэўна, проста жахліва...

Дарэчы, Таццяна таксама не з'яўляецца льготніцай. Залазім у той жа банкаўскі калькулятар. Схема ранейшая. Крэдыт на набыццё жылля даюць на тыя ж 15 гадоў, пад тыя ж 28,5% гадавых. Ціснем кнопку «разлічыць». Такім чынам, банк дасць вам 20 тысяч даляраў (у беларускіх рублях. - Рэд.), калі ваш штомесячны даход складае мінімум 10 397 000 рублёў (ці 1173 даляра). Гэта значыць, чалавек, які не мае патрэбы ў дзяржаўнай льгоце, а проста хоча палепшыць свае жыллёвыя ўмовы, павінен зарабляць больш, чым сярэдняя зарплата па краіне.

Наіўныя пытанні

Тыя, хто вымушаныя вырашаць сваё жыллёвае пытанне, вымушаныя вывучаць масу інфармацыі. Але зводзіцца яна ў большасці выпадкаў да таго, які крэдыт можа даць банк і які кошт жылля на рынку. Але вось пытанне: калі ж стане рэальна набыць жыллё ў Беларусі, не маючы пры гэтым казачнай зарплаты, застаецца без адказу. Хоць, пагадзіцеся, пытанне простае. Яго і іншыя наіўныя пытанні мы задалі эксперту - вядучаму даследніку Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра BEROC Кацярыне Барнуковай.

- Чаму ў Беларусі зараз стаўкі па крэдытах на жыллё такія вялікія? І калі яны будуць больш рэальнымі?

- Сапраўды, у Беларусі цяпер складваецца парадаксальная сітуацыя, калі крэдыты на жыллё даступныя толькі льготнікам. І адна з галоўных прычын тут - высокія стаўкі адсотка. Многія банкі прывязваюць стаўку да стаўкі рэфінансавання (плюс невялікі адсотак), а стаўка рэфінансавання ў нас вельмі высокая, таму што цяпер перад Нацбанкам стаіць задача дамагчыся макрастабілізацыі. Макраэканамічная стабілізацыя, дарэчы - залог паспяховага развіцця жыллёвага (ды і любога доўгатэрміновага) крэдытавання. Калі будзе нізкай інфляцыя, будуць нізкімі і стаўкі.

Яшчэ адна важная прычына недаступнасці жыллёвых крэдытаў - неразвітасць іпатэкі. Калі мы гаворым пра жыллёвыя крэдыты, то часта яны выдаюцца на гарантыях паручыцельства. А вось кватэру ў заклад бяруць не многія банкі. Гэта звязана з тым, што адабраць кватэру ў выпадку нявыплаты крэдыту даволі складана. Калі спрасціць механізм продажу кватэр даўжнікоў, іпатэка будзе развівацца больш высокімі тэмпамі. Але зноў жа, тут важная абарона спажыўцоў. Ва ўмовах нашай макраэканамічнай нестабільнасці (успомніце, як ўзляцелі стаўкі ў канцы 2011 года) дзяржава не можа пайсці на змякчэнне ўмоў іпатэкі.

- Якая сітуацыя з іпатэкай ў суседніх краінах?

- У нашых суседзяў стаўкі значна ніжэйшыя за беларускія. Нават на Украіне, дзе макраэканамічная стабілізацыя таксама пакуль яшчэ не дасягнутая, узровень інфляцыі ў сярэднім значна ніжэй, і стаўкі па жыллёвых крэдытах пачынаюцца ад 18%. Асноўных прычын зноў жа дзве: больш нізкі ўзровень інфляцыі (у Еўропе інфляцыя не перавышае 2% у год, таму іпатэчныя стаўкі звычайна не перавышаюць 6 - 7% гадавых) і адносная лёгкасць продажу закладной кватэры з высяленнем даўжніка. Праўда, пасля фінансавага крызісу ўзяць іпатэку там стала больш складана.

- Паводле афіцыйнай інфармацыі, інфляцыя ў Беларусі не дарасла і 10%, а стаўка па крэдыце на жыллё складае 28,5%. Чаму пры такой інфляцыі такія дарагія крэдыты?

- Стаўка Беларусбанка прывязаная да стаўкі рэфінансавання. Банк - гэта ў першую чаргу камерцыйная арганізацыя, і ён не можа прапаноўваць крэдыты танней дэпазітаў. Каб рублёвыя дэпазіты былі прывабныя, стаўка па іх вельмі высокая. Крэдыты ў валюце былі б танней, але з меркаванняў абароны спажыўцоў валютнае крэдытаванне для фізічных асоб забароненае.

- Чаму стаўка рэфінансавання трымаецца на ўзроўні 23,5%, а афіцыйная інфляцыя менш за 10%?

- Прычына - высокія інфляцыйныя чаканні. Нацбанк вымушаны высокай стаўкай адсотка стрымліваць узровень коштаў і валютны курс. Зніжэнне стаўкі - адна з асноўных мэт Нацбанка, але пры гэтым рэгулятар трымае руку на пульсе і не зніжае стаўкі, калі на грашовым рынку назіраецца перагрэў. Калі інфляцыю ўдасца ўтрымаць у межах 10% яшчэ на працягу года, стаўкі будуць значна зніжаныя.

- Што павінна адбыцца, каб крэдыты былі пад'ёмнымі для людзей?

- У першую чаргу зніжэнне ўзроўню інфляцыі. А там ужо можна ствараць больш спрыяльныя ўмовы для развіцця іпатэкі.

- Пры якім адсотку крэдыту рэальна будзе працуюць людзям з сярэдняй зарплатай ўзяць жыллёвы крэдыт? Што для гэтага павінна адбыцца: заробкі падвысіцца або адсотак стаўкі крэдыту панізіцца?

- Рост заробкаў, хутчэй за ўсё, пацягне за сабой рост коштаў на нерухомасць, таму ў ім панацэі няма. А вось зніжэнне стаўкі крэдыту ажывіць рынак жыллёвага крэдытавання (хоць пры гэтым зноў жа, варта чакаць росту коштаў на нерухомасць). Калі стаўкі наблізяцца хоць бы да ўзроўню ў 10%, крэдыты стануць больш прывабнымі для тых, хто цяпер вымушаны арандаваць жыллё. Аднак казаць пра ўсеагульную даступнасць усё роўна будзе ранавата.