The Washington Post: ЗША патрэбная магутная маральная аснова супраць Пуціна

Захаду неабходная новая стратэгія ў дачыненні да Расеі.

Разглядаючы агрэсію Расеі ў дачыненні да Украіны як дыскрэтную праблему, Захад прапускае з-пад увагі больш шырокія стратэгічныя і маральныя аспекты паводзінаў Масквы. Зараз Захаду неабходна тэрмінова выпрацаваць стратэгію, у якой улічваліся б гэтыя аспекты, а таксама ўрокі халоднай вайны. Толькі такая стратэгія - якую павінен выкласці сам прэзідэнт у сваёй прамове і якой павінны прытрымлівацца высокапастаўленыя чыноўнікі Захаду - можа атрымаць неабходную падтрымку з боку нацыі, стаць жыццяздольнай і прывесці да поспеху, піша The Washington Post (пераклад - Иносми).

У перыяд халоднай вайны ў Захада была магутная маральная ідэя, якая тлумачыла, чаму паводзіны Савецкага Саюза былі няправільнымі і за што змагаліся ЗША і іх саюзнікі. Уінстан Чэрчыль сфармуляваў гэтую ідэю ў сваёй Фултанскай прамове 1946 года: Савецкі Саюз дамагаўся прыгнёту іншых краін, а Захад марыў аб панаванні свабоды і дэмакратыі. Гэта лагічнае абгрунтаванне вызначыла палітыку Захаду на некалькі дзесяцігоддзяў наперад, таму важным кампанентам палітыкі Захаду стаў яго адказ на апраўданне Саветамі сваіх дзеянняў. Захад аспрэчваў сцвярджэнні Масквы і выкрываў яе хлусню.

Нягледзячы на тое, што Расея ўжо не з'яўляецца марксісцка-ленінскай дзяржавай, прэзідэнт Уладзімір Пуцін хоча даць зваротны ход наступствам распаду Савецкага Саюза, які ён назваў «найбуйнейшай геапалітычнай катастрофай». Агрэсія Масквы ў дачыненні да Украіны - гэта адзін з кампанентаў яго стратэгічнага бачання, а зусім не ізаляваная правіна. Пуцін сфармуляваў свой пункт гледжання ў прамове, з якой ён выступіў 18 сакавіка і якую расейская прэса назвала новай Фултанаўскай прамовай. Пуцін адхіляе легітымнасць існуючай міжнароднай сістэмы і паказвае Расею дабрадзейнай і цярплівай ахвярай замоў Захаду, якая ў сувязі з гэтым мае асаблівыя правы ў стасунках з суседнімі дзяржавамі.

Няздольнасць Захаду даць аб'ектыўную ацэнку больш шырокай расейскай дактрыне - будзь то ў Крыме, альбо на ўсходзе Украіны - прывяла да таго, што там сфармаваўся памылковы погляд на палітыку Масквы. Хоць прэзідэнт Абама і іншыя заходнія палітыкі падвяргалі крытыцы асобныя аспекты палітыкі Пуціна, такія як непавага да прававых нормаў, ніхто з іх так і не змог выступіць з абгрунтаваным аспрэчаннем пуцінскай ідэалогіі, назваўшы яе дэкларацыяй варожасці з Захадам і выкрыў усе яе недахопы.

Нежаданне браць пад увагу ідэалагічны і маральны аспект гэтай канфрантацыі падрывае асновы любой палітыкі Захаду - як у ЗША, якія з усіх сіл імкнуцца справіцца са сваімі ўласнымі праблемамі, так і сярод іх еўрапейскіх і азіяцкіх саюзнікаў. Між тым, ксенафобія Пуціна выклікае магутны водгук сярод прадстаўнікоў заходніх правых груп.

Больш за тое, наша няздольнасць выкрыць маральныя пасткі знешняй палітыкі Расеі дапамагае Пуціну захоўваць магутную падтрымку з боку насельніцтва яго ўласнай краіны. І ў гэтым ёсць немалая доля іроніі. У перыяд халоднай вайны, нягледзячы на ўсе спробы Масквы заблакаваць заходняе вяшчанне, мы ўсё ж такі здолелі растлумачыць грамадзянам СССР, што палітыка іх дзяржавы была нелегітымнай. Зараз, нягледзячы на масу магчымасцяў звярнуцца непасрэдна да расейскага народу, мы церпім адну няўдачу за іншай.

ЗША павінны ўзяць на сябе адказнасць за тое, каб сфармуляваць новую стратэгію Захаду - пачынаючы з прэзідэнцкай прамовы, дзе будзе тлумачыцца, чаму праз некалькі дзесяцігоддзяў спробаў інтэграваць Расею ў заходнія інстытуты рэжым Пуціна неабходна разглядаць як ворага. І ў аснове гэтай прамовы павінны ляжаць абвяржэнні пуцінскіх псеўдагістарычных заяў і напаміны аб тым, што Савецкі Саюз быў «турмой для нацый» і што шэраг краін Цэнтральнай і Усходняй Еўропы ўступілі ў НАТА і Еўразвяз, толькі каб захаваць сваю незалежнасць ад Масквы. У гэтай прамове таксама неабходна выкрыць маральную недасканаласць пуцінскага ўрада, у тым ліку яго аўтарытарызм, ксенафобію, рэлігійную нецярпімасць і ханжаства ў дачыненні да ЛГТБ-супольнасці.

Гэтая прамова павінна пераканаць грамадзян Расеі, што дактрына Пуціна супярэчыць сапраўдным расейскім інтарэсам. Пуцінская прапаганда і прыгнечанне свабоды прэсы дазволілі Маскве прадставіць у ілжывым святле становішча рускамоўнага насельніцтва Украіны і схаваць яе ролю ў распальванні хваляванняў у гэтай краіне. Яны дазваляюць хаваць маштабы, у якіх агрэсіўная знешняя палітыка Расеі падрывае мары расейскага народа аб годным жыцці ў сучасным грамадстве з дыверсіфікаванай эканомікай, якая залежыць не толькі ад коштаў на энергарэсурсы. Кантраст паміж пуцінскай падтрымкай федэралізму на Украіне і яго імкненнем да цэнтралізацыі ўлады ў Расеі павінен стаць адным з ключавых момантаў гэтай прамовы. У рэшце рэшт, грамадзяне Расеі маюць менш свабод, чым прадстаўнікі рускамоўных супольнасцяў практычна ва ўсіх суседніх з Расеяй дзяржавах.

Грамадзянам ЗША і іншых краін у гэтай сваёй прамове прэзідэнт павінен растлумачыць, чаму, нягледзячы на масу ўласных унутраных праблем, ЗША павінны змагацца з палітыкай Пуціна. Няздольнасць прапанаваць процівагу можа натхніць Маскву на далейшую агрэсію ў дачыненні да іншых дзяржаў, дзе пражываюць шматлікія рускамоўныя супольнасці. Калі адкрытыя спробы Пуціна распаліць этнічныя беспарадкі і развязаць агрэсію застануцца беспакаранымі, міжнародная сістэма будзе дэстабілізаваная, некаторыя дзяржавы захочуць набыць ядзерную зброю, як адзіную гарантыю іх бяспекі, а іншыя пачнуць урывацца на тэрыторыю сваіх суседзяў.

Нават самая эфектыўная ідэалагічная і маральная база не можа стаць заменай жорсткім палітычным рашэнням Захаду. Але без яе гэтыя рашэнні ніколі не будуць прынятыя і ўвасобленыя ў жыццё.